नवौँ दिन : सम्झन नसक्ने कि सम्झन नदिने ?

 

In a new paper published in the Journal of Experimental Social Psychology, researchers showed that those who documented and shared their experiences on social media formed less precise memories of those events.

यहाँ एउटा प्रश्न आफैलाई गर्दछु । के यो नसम्झनुको समस्याले मेरो स्मरण शक्ति कमजोर भए तर्फ इशारा गर्दछ ? सामान्य हिसाबले हेर्ने हो भने पक्का पनि गर्दछ तर म यसको ९० प्रतिशत दोष attention span . अटेन्सन स्पान अर्थात ध्यान नभट्किइ केहि कुरामा ध्यान दिएर कति समय बस्न सकिन्छ भन्ने बुझिन्छ । 

एउटा उदाहरणनै लिउँ मानिलिउँ म इन्स्टाग्राममा कुनै रिल हेर्दै छु । त्यहाँ एउटा भिडियो देखियो जहाँ मैले संसारका सबैभन्दा बिशाल नदिहरुको परिचय पाएँ  तर त्यो हेरि नसकिँदै म अर्को रिल फिडले मलाई अर्को भिडियो देखाइदियो जहाँ ब्राड पिटले आफ्नो पहिलो फिल्म खेल्नुको अनुभव साझा गरिरहेका थिए । अब मैले बिशाल नदिहरु कुन कुन थिए भन्ने कुरालाई बिर्सिदिएँ । मानिसको दिमाग एउटा भंयकर योग्य कम्प्युटर हो जसले धेरै भन्दा धेरै कुरा स्मरण गर्न सक्छ तर यहाँ के भइदिन्छ भने उसले त्यती समय पाउँदैन कि उसले त्यो रेकर्ड गर्न सकोस् । मानौ तपाई कम्प्युटरमा केहि कपि गर्दै हुनुहुन्छ र भर्खर २० प्रतिशत कपि हुँदै गर्दा तपाईले क्यान्सल गरिदिनुभयो । अब के कम्प्युटरले त्यो फाइल पुरा रुपमा पाउँछ त ? हो मानिसको दिमागलाई पनि केहि कुरा स्मरण गर्न समय चाहिन्छ तर हामी त्यो समय दिन सक्दैनौँ । 

स्कुल पढ्दा पढेका कुरा कसरी याद हुन्थे ? किनकी हामीसँग Distraction थिएन । हाम्रो ध्यान त्यती सहजै भङ्ग हुँदैन थियो । आज जब मोबाइल हातमा छ । तपाईलाई कुनै शब्दको अर्थ हेर्न शब्दकोष पल्टाउने जरुरी पर्दैन तपाई त्यही समय शब्दको अर्थ हेर्नु हुन्छ र अर्को क्षणमै त्यसलाई बिर्सिदिनु हुन्छ । यसले गर्दा तपाईको दिमागले परिश्रम गर्नु पर्दैन । दिनभर खेतमा हलो जोत्नेको हात बलिया हुन्छन् र घरमै बसेर कामचोरी गर्नेका पाखुरा कमजोर । दिमागमा पनि यहि नियम लाग्दछ । बाँकी तपाई आफै समजदार हुनुहुन्छ ।  

एउटा कुरा भने निश्चित छ । हाम्रो दिमागले सम्झन नसकेको हैन । हामीले त्यसलाई सम्झन नदिएका हौँ । 

- विजय लुइटेल

यदि तपाईहरुलाई पनि म जस्तै सामाजिक सञ्जाल वा मोबाइलको लत छ र त्यसले तपाईको जीवनमा नकारात्मक असर पारेको छ भने bijayawrites@gmail.com मा आफ्नो अनुभवहरु लेखेर पठाउनु होला । म सबैलाई समेटेर एउटा लेख लेख्नेछु । त्यमा तपाईको नाम राख्ने वा नराख्ने त्यो तपाईको निर्णयमा भर पर्नेछ । यदि ५ जना भन्दा अघिक मानिस म सँग जोडिनु भयो भनेँ हामी कुनै दिन कतै बसेर सानो छलफल कार्यक्रम पनि आयोजना गर्न सक्नेछौँ ।